TIMEẒṚA[1] N WEMYAG
Taqbaylit temxallaf af tutlayin nniḍen di tseftit ama di talγiwin n
yemyagen ama deg yemqimen i nseqdac. Timeẓṛa i nessen di teqbaylit
mačči dayen yesεan agdazal2 akk di tutlayin nessen. Di teqbaylit, nseqdac imyagen i weglam [3] . Tikwal amyag azal-is, d azal n tigawt [4] af tikkelt. Imi taqbaylit d tagelmawt [5], timeẓṛa-s teddunt ilmend n wannect-a.
Ma yella neṭṭef talγa-ya : kečč ţţafeg (amyag « afeg » yeftin [6]
ar wanaḍ ussid) a ţ-naf belli temxallaf af telγa-ya : kečč afeg.
Talγa tamezwarut nezmer a d-nini belli d tagdazalt akk d tmeẓra «aoriste intesif » n tegrigit.
Ulac timeẓri « imal » di teqbaylit akken i ţ-nessen di telmanit neγ di tefrensist. Dda lmulud isemma-yas akka maca ma yella negra belli «imal= future », a neḥṣel.
Walit kan snat tefyirin-a :
Izri : heggan-as-d imensi ad yečč , yeğğat-id akken.
Imal : Azekka ad yečč di tmeγra.
« ečč » yefti ar wurmir (imal) : nezmer a t-nseqdec deg yezri neγ deg yimal.
Af wannect-a i nekkes imal nbeddel-it s wurmir.
ALUGEN: i lmend unamek, yal amyag γur-s 6 n tmeẓṛa.
1. ANAḌ [7] : m’ ara s tiniḍ i walbaεḍ t ad iger
kra (yiwet n tikkelt kan). Deg wana neţmeslay i win, tin,wid d tid
yellan tama-neγ [kečč, kem, kunwi, kunemti]
m.d.: - meslay tutlayt-ik[m].
-Beddet af warraw nwen.
- Cebḥemt taggniţ.
2. ANAḌ USSID [8] : m’ ara s tiniḍ i walbaεḍ ad iger kra (aṭas n tikkwal) :
m.d :- ţmeslaytutlay-ik (yal ass).
- ţbeddat af warraw nwen.
-ţcebbiḥemt tagniţ.
Neţsiliγ anaḍ ussid :
- s wezwir n wewṣilen ţţ, ţ(e) neγ t(e) :
(ddu) ţţeddu,
(afeg) ţţafeg,
(ezzi) tezzi.
- s tmerniwt n yiwet n tergalt : (ẓer)
ẓerrem, (ger) ggar.
- s ubeddel n yiwet teγri : (ssken) sskan.
- neγ s 3 ayaki yezrin.
g.t.
--Ma yili usekkil amezwaru d targalt, nzeggar-as kan yiwen usekkil ţ :ţrus, ţnadi.
--Ma yella usekkil amezwaru d taγri, nzeggar-as s 2 isekkilen ţ : ţţafeg, ţţaddam.
3. IZRI : d tigawt yezrin(iεeddan tekfa).
Meslayeγ-d di temsirt yezrin (c.f Amyag) af yemyagen inezmaren akk d yemyagen inammumen, nenna-d :
Ar yemyagen inammumen, talγa nsen deg wurmir ur temxallaf af tin n yezri. Ma d imyagen inezmaren, talγa nsen deg wurmir temxallaf af tin n yezri.
m.d. Smizγeγ, ḥemleγ(ad ḥemleγ), nekcem (a nekcem), swiγ( ad sweγ)...
4. URMIR [9]: D tigawt taḥerfit. Akken yezmer ad imel izri, yezmer daγen ad yessken
imal [10] .
Urmir ur t-nseqdac ara weḥdes. Nzeggar-as(zwir) dayem azermyag [11] ‘’ad ’’. “ad” nrennu-ţ ticki nexsa ad nmeslay af yimal, neγ af wayen [nella] neţmenni[t].
5. URMIR USSID[12] :am akken deg wanaḍ ussid, Urmir ussid yesselkam tigawt yeţεeṭṭilen(yeţdumun deg wakud), i d-yeţţuγalen...
- Nek kerzeγ tamurt-iw (aseggas yezrin), nek kerrzeγ tamurt-iw(yal aseggas)
- Nwala-ten mi neẓrurḍen (send id’elli tameddit),
neţwali-ten m’ ara d-εeddin (tal tameddit),
- Teţruḥu t-ţuγal-ed,
- Iteddu am ujeḥl(n)id’ uyaẓid’…
6. AMAΓUN[13] d ameskan n wemyag. Ur ifetti ara ilmend n yemqimen udmawan.
Tal timeẓṛi γur-es amaγun-is.
m.d : amyag afeg
Izri
-->;Ilaw[14] : nek yufgen, neţţat yufgen, nukni yufgen....atg.
-->; Ibaw[15] : nek ur nufig, neţţat ur nufig….
Urmir(ulac γur-s amaγun ibaw waki)
-->;(ara) yafgen
urmir ussid
-->; ilaw : yeţţafgen
-->; ibaw : ur neţţafeg
1 aspect
2 équivalent
3 description
4 action
5 descriptive
6 du verbe "Fti"= conjuguer
7 impératif
8 impératif intensif
9 aoriste
10 futur
11 préverbe
12 aoriste intensif
13 participe
14 affirmatif
15 négatif
تعليقات
إرسال تعليق