Xseγ(bγiγ) ad bduγ s ugemmay nneγ acku di tmaziγt, llan aṭ̣̣as n
isekkilen i yemxalafen af tutlayin nnid'en. Ama di tira ama deg ususru.̣I wesmekti kan, uddu aki i nseqdac i tira, d dda Lmulud i
t-id-ibeddren. D neţţa i s d-yesbedden tigejda timenza. Isekkilen
igrigiyen i nseqdac daγen d tikti n dda lmulud. Uffayen daγen. Seddaγ-d
tafelwit anda yella wegzul n yawk isekkilen i nseqdac di tira s
tamaziγt, ufiγ-t deg yiwen n wedlis i yura dda Lmulud "tajerrumt n
tmaziγt".̣
Gret tamawat d akken anγiyen (gw, kw) neεred' amek ur t-ed-nsedday ara di temsirt. Aṭ̣̣as deg yemyura n tutlayt-a, teksen-ten
/a/ : Baba
/i/ : tamaziγṭ
/u/ :̣
/e/ ( Tiγri tilemt): anelmad.̣̣
TIRGALIN ̣
Llan 3 n waggayen n tirgalin ̣
1-tirgalin timugna ̣
2-imesla aggaγen akk imesla izenzaγen ̣
3-imesla ufayen ̣
̣
1.Tirgalin timugnạ
/f/ : yufa, afus. ̣
/j/ : ijaḥ, inijjel.̣
/l/ : aselway. ̣
/m/ : tayemmaţţ, tameγra .̣
/n/ : tanumi , asigna .̣
/s/ : seksu , ussan .̣
/r/ : tudrin, arrac.
- 2.Imesli aggaγ akk d imesli azenzaγ̣
- /k/ d aggaγ ma yella deg wawal, iḍefr-ed isekkilen f, b, s, l, r, n, ḥ, c, ε
̣ - /g/ d aggaγ ma yella deg wawal, iḍefr-ed isekkilen b, j, r, z, ε
̣ - /d/ d aggaγ ma yella deg wawal, iḍefr-ed isekkilen l, n
̣ - /t/ d aggaγ ma yella deg wawal, iḍefr-ed isekkilen l, n.
̣ - /b/ d aggaγ ma yella deg wawal, iḍefr-ed asekkil m
-Kra n isekkilen , di teqbaylit, γur-sen yiwet n tira maca asusru mačči
yiwen. Nezmer ad nebder kra deg-sen am b, d, g, k akk t. Yal asekkil
γur-s 2 isustruten.̣
Amedya : abrid n wadda.̣
Imesli « d » n abrid yemxalaf af umesli « d » n wadda. Dγa γef waya i
sen-semman imesnilsiyen “awalen aggaγen akk d wawalen izenzaγen”. ̣
-abrid ---> “d” d imesli azenzaγ. Akka am deg wawalen: adrum, taduli, idis,...atg.̣
-wadda---->”dd” d imesli aggaγ. Am ldi, ndu,...atg...
Bges : daki “g” d imesli aggaγ.̣
Agraw : “g” daki d imesli azenzaγ.̣
Abrid, baba, abernus; “b” d imesli azenzaγ. ̣
Ibibbi, ambas’i, tambult; “b” d imesli aggaγ. ̣
Irkes, tackart, efk; “k” d imesli aggaγ.̣
Akal, akli, takurt; « k » d imesli azenzaγ.̣
Ntu ; “t” d imesli aggaγ̣
Tafat, aterras, atemmu ; « t » d imesli azenzaγ. ̣̣̣̣̣
Alugen *: ilmend a nẓer imesli ma yella d aggaγ, llan kra ilugan ilmend n waya :̣
̣
- 3.Imesla ufayeṇ
Imesla ufayen ţwarun s tneqqiḍt ddaw usekkil. llan 5 : ẓ,ḍ, ṭ̣̣, ṛ akk d ṣ.
ẓriγ aṭ̣̣as n yiḍan.
ṣsber, ṛṛuman.
-Ma yella d ḥ akk ε d wid imu neqqar imesla ankaren am deg yismawen aεeṭṭar, aεarus, aḥday, ḥemmel…
̣
* neks-it-id seg wedlis n K.Naït-Zerrad "tajeṛṛumt n tmaziγt tamirant".
Amawal
Tiγri (tiγra) = voyelle
Targalt (tirgalin) = consonne
Amagnu (tamagnut) = normale
Aggay = groupe
Alugen = règlẹ
Slugen = règleṛ
Imesli = son ( à ne pas confondre avec ameslay =parole)̣
Imesli aggaγ = son occlusif̣
Asekkil = lettre (gram.)̣
imesli azenzaγ = son spiranṭ
Imesli ufay = son emphatiquẹ
Imesli ankar = son pharyngalẹ
Tiγri (tiγra) = voyelle
Targalt (tirgalin) = consonne
Amagnu (tamagnut) = normale
Aggay = groupe
Alugen = règlẹ
Slugen = règleṛ
Imesli = son ( à ne pas confondre avec ameslay =parole)̣
Imesli aggaγ = son occlusif̣
Asekkil = lettre (gram.)̣
imesli azenzaγ = son spiranṭ
Imesli ufay = son emphatiquẹ
Imesli ankar = son pharyngalẹ
تعليقات
إرسال تعليق